ثبت اختراع

راهنمای کامل ثبت اختراع

اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده ای خاص را ارائه می کند و مشکلی را دریک حرفه ، فن ، فناوری ، صنعت و مانند آنها حل می نماید. ثبت اختراع یک حق انحصاری است که بابت اختراع یا ایده ثبت شده به فرد داده می شود . این حق انحصار برای مدت زمان محدودی است که معمولا ۲۰ سال است ، اما بر اساس قوانین کشورها متفاوت است.
سوالات بسیاری پیرامون این موضوع وجود دارد ؛ از جمله :
چه اختراعی قابل ثبت است ؟
برای ثبت اختراع چه مدارکی لازم است ؟
مراحل ثبت اختراع چیست ؟
برای ثبت اختراع به کجا مراجعه کنم ؟ و سوالاتی از این قبیل که سعی می کنیم در این مقاله به طور جامع به آن بپردازیم .

برای ثبت اختراع به کجا مراجعه کنیم ؟

برای ثبت رسمی اختراع خود باید به سازمان ثبت اسناد و املاک مراجعه کنید و مرتاحل ثبت اختراع را پیگیری کنید همچنین به دلیل نیاز به داشتن اطلاعات قانونی در این موارد شرکتهای رسمی ثبتی می توانند به شما در این زمینه کمک کنند .

چه اختراعی قابل ثبت شدن است ؟

اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد. ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور، معلوم و آشکار نباشد و از نظر صنعتی ، اختراعی کاربردی محسوب می شود که در رشته ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد. مراد از صنعت ، معنای گسترده آن است و شامل مواردی نظیر صنایع دستی ، کشاورزی ، ماهیگیری و خدمات نیز می شود. درواقع اختراعی ثبت خواهد شد که مفید باشد و بتواند مشکلی را از صنعت یا حرفه ای رفع کند.

اما طرح صنعتی هرگونه ایده قابل پیاده سازی است که به نوعی فراورده صنعتی باشد . ترکیبی از شکل و رنگ و خطوط و فریم سه بعدی که به صورت کلی در حوزه صنایع دستی قرار دارند. یک ایده و طرح ذهنی بدون پایه و اساس به عنوان اختراع ثبت نخواهد شد.

ورقه ثبت اختراع چه مدت زمانی اعتبار دارد؟

حق اخلاقی اختراع که همیشه برای فرد یا افراد مخترع باقی می ماند اما حق مادی محدود است و منوط به مدت زمان خاصی است.
مدت زمان حق استفاده انحصاری از اختراع در همه کشورها به یک اندازه نیست و اغلب بین 16 الی 20 سال است. بر طبق قوانین ایران در سال 1399، مدت اعتبار ورقه اختراع بنا به تقاضای مخترع می تواند از 10 الی 15 سال شروع شود و حداکثر 20 سال باشد و مدت معین شده صراحتاَ در ورقه اختراع قید می گردد. در این صورت مخترع یا قائم مقام قانونی او حق انحصاری استفاده از اختراع خود را خواهد داشت.

مدارک لازم برای ثبت اختراع :

مدارک هویتی برای اشخاص حقیقی شامل : شناسنامه و کارت ملی است و برای افراد حقوقی شامل مدارک هویتی همچون وکالتنامه ، آگهی روزنامه رسمی می باشد.
ضمایم اظهارنامه شامل توصیف اختراع و خلاصه توصیف اختراع ، ادعانامه و نقشه های فنی اختراع است که باید به صورت فایل های مجزا تهیه شده و ضمیمه اظهارنامه گردند.

حق ثبت اختراع به چه کسی داده می شود ؟

برطبق ماده ۲ آئین نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری مصوب ۱۳۸۶ : ثبت اختراع مستلزم تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت است . هرکسی که زودتر اظهارنامه خود را تسلیم اداره اختراع نماید حق ثبت اختراع را خواهد داشت .

تاریخ و زمان تسلیم اظهارنامه معیار اولویت و تقدم او نسبت به سایرین محسوب می شود و بنابر اصل “اولین تسلیم کننده اظهارنامه” شما اولین متقاضی و ثبت کننده اختراع محسوب می شوید و کسی که مدعی خلاف این اصل باشد باید دلیل و مدرک محکمه پسند ارائه کند تا خلاف آنرا اثبات کند .

نکته مهم :

در تسلیم اظهار نامه داشتن شرایط کامل است که بسیار حائز اهمیت است . عجله کردن در تسلیم اظهارنامه بدون ارائه توصیف و نقشه گویا و کامل نمی تواند منشاء موثر باشد و چه بسا اختراعاتی که با سرعت تسلیم می شود فاقد شرایط یا پختگی لازم برای استفاده از قاعده تسلیم اظهارنامه مقدم باشد .

همچنین ممکن است شما در آینده خواستار تغییرات کلی در اختراعات خود باشید و این امر شما را با محدودیتهایی مواجه خواهد کرد و ممکن است توفیق شما را در آینده دچار خدشه کند بنابراین مشورت با افراد مطلع و با تجربه در این زمینه، راجع به زمان مناسب برای تسلیم اظهارنامه بسیار راهگشا و اثرگذارخواهد بود.

قبل از ثبت ، اختراع خود را آشکار نکنید !!

آنچه که مسلم است حق انحصاری استفاده از اختراع ، ثبت رسمی آن در اداره ثبت است . در صورتیکه شما اظهارنامه خود را به مرجع ثبت تسلیم نکرده باشید هیچ حقی از اختراع شامل حال شما نمیشود. آشکار کردن اختراع به هر نحوی به منزله این است که با آگاهی کامل در نزد عموم افشا کرده اید ؛ بنابراین حقوقی شامل شما نمی شود.

حال این افشا می خواهد به صورت کتبی در مجلات و روزنامه ها باشد یا به صورت شفاهی و مصاحبه در نمایشگاههای بین المللی و داخلی باشد که آنرا در معرض دید عموم قرار داده باشید.
بر طبق قانون پس از افشا به مدت 6 ماه فرصت دارید تا اظهارنامه ثبت اختراع را تسلیم نمایید . اگر در این مدت اقدامی از سوی شما انجام نگیرد حق اختراع برای شما از دست خواهد رفت .
پس از ثبت اختراع است که مخترع (مالکان اختراع) می توانند علیه نقص کننده حق اختراع یا علیه هر شخصی که بدون اجازه او بهره برداریهای مندرج در بند الف ماده ۱۵ قانون ثبت اختراعات مصوب ۱۳۸۶ اعم از ساخت، صادرات و عرضه برای فروش ، فروش و استفاده از فرآورده را انجام می دهند به دادگاه شکایت کنند.

قانون چگونه از مخترع حمایت می کند؟

پس از ثبت و اعطاء حق اختراع به مالک و مخترع بر طبق قانون به دو شکل از اختراع حمایت می شود.
1- حمایت ایجابی، یعنی اینکه به دارنده حق می دهد که از خلاقیت و تلاش ذهنی خود بهره برد.
2- حمایت سلبی، سایرین را مکلف می کند که به این حقوق حاصل از آفرینشهای فکری احترام گذاشته و مانع از هرگونه نقض حق بدون اجازه مالک این حقوق بشود.

بنابراین مخترع حق انحصاری نسبت به ساخت، صادرات، واردات ، عرضه برای فروش و استفاده از فراورده و کالاهایی که مستقیما از طریق فرایند بدست می آیند را دارد.

چه اختراعاتی قابل ثبت نیست ؟

استثنائاتی در ثبت اختراع وجود دارد . اختراعات غیر قابل ثبت طبق ماده 4 قانون شامل موارد زیر است :
الف – کشفیات، نظریه های علمی، روشهای ریاضی و آثار هنری
ب – طرحها و قواعد با روشهای انجام کارتجاری و سایر فعالیتهای ذهنی و اجتماعی
ج- روشهای تشخیص و معالجه بیماریهای انسان یا حیوان این بند شامل فرآورده های منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روشهای مزبور نمی شود.
د- منابع ژنتیک و اجراء ژنتیک تشکیل دهنده آنها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آنها
ه – آنچه قبلا در فنون و صنایع پیش بینی شده باشد
فن یا صنعت قبلی عبارت است از هر چیزی که در نقطه ای از جهان از طریق انتشار کتبی یا شفاهی یا از طریق استفاده عملی و یا هرطریق دیگر، قبل از تقاضا و یا درموارد حق تقدم ناشی از اظهارنامه ثبت اختراع ، افشاء شده باشد.

درصورتی که افشاء اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.
و ـ اختراعاتی که بهره برداری از آنها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد.