ثبت ایده، مخصوصا اگر ایده‌ی مطرح شده نوین و مهم باشد مثل ثبت اختراع و یا ثبت برند، می توان از حقوق مالک خود در برابر سایر افرادی که قصد سوء استفاده را دارند، جلوگیری نماید. البته که ثبت یک ایده شرایط و قواعد خاص خود را داشته و ما در این مقاله قصد بررسی بیشتر این موضوع را داریم.
ثبت ایده چیست؟
آیا شما دارای یک ایده بکر و جدید هستید ؟ آیا مدام در اضطراب به سرقت رفتن ثمره و حاصلِ تراوش ذهنیتان هستید؟ در شرایط رقابتی بازار امروز به فکر محفوظ نگه داشتنِ حقِ مالکیت ایده خود هستید ؟
اگر این شرایط را دارید باید به فکرِ ثبت ایده خود باشید. اصلا شاید سوال تان این باشد که چه چیزی در حقیقت یک ایده صنعتی است. ایده هرگونه خلاقیتِ قابلِ پیاده سازی است که به نوعی فراورده ذهنِ شما باشد . ترکیبی از شکل و رنگ و خطوط و فِریم سه بعدی که در حوزه صنایع، هنر و اکتشافات و … قرار دارند .
اما ثبت ایده کسب و کار و به طورِ کلی یک طرحِ صنعتی ، چه زمانی رخ میدهد ؟زمانی که درخششِ فکر شما بکر و نو باشد. در حقیقت حرفِ تازه ای برای گفتن داشته باشد. ابتکارتان آنقدر جدید باشد که پتانسیل رفع یک مشکل جدید در حیطه صنعت را دارا باشد.
اما پیش از این حرکت انقلابی ، شما برای اثبات طرح خود نیاز به مدارکی دارید. این مدارک بنا بر حقیقی یا حقوقی بودن متفاوت است و ادامه متن ، مبسوط به آن می پردازیم .
فرآیند ثبت ایده
شخصی که آنقدر باهوش و با استعداد هست که پتانسیل خلق دستاوردی جدید و بکر را دارد، باید حقوقی هم برای اثبات امتیاز هوشمندی خود داشته باشد. محقق شدن فرآیند ثبت ایده، همان نشان منحصر به فردی است که به مخترع در قبال ثبت خلاقیتش تعلق می گیرد.
دو گونه کلیِ حمایت از اختراع براساس قانون وجود دارد :
- حامی سلبی: این گونه، حق استفاده از ایده‌ی افراد را بدون اجازه خودشان سلب می کند.
- حامی ایجابی: حق بهره مندی مخترع از نبوغ و خلاقيتش را حمایتِ ایجابی می گویند.
انواع ثبت ایده
- Vitality Patents: اگر اختراع شما از لحاظ اقتصادی مهم به نظر رسید و تشخیص داده شد که سبب گسترش در شاخه های علوم می شود و درخشش ذهن شما مشمول پتنت سودمند می شود.
- Design Patents: اگر مخلوقِ فکری شما، سنگ بنا و اصول نوینی برای صنعت تولید باشد، امتیاز این پَتنت به شما تعلق می گیرد.
- Plant Patents: زمانی که باعث باروری و کشت گیاهی نو ظهور شوید و بستر سود رسانی به اقتصاد جامعه را به وسیله اختراعتان فراهم آورید، امتیاز این نوع پتنت به شما واگذار می شود. در آخر هم قابل توجه مخترعان بالقوه و بالفعل عرض می کنم که ثبت اختراع پروسه رایگانی نیست و هم اخذِ پتنتِ داخلی و هم اخذِ پتنتِ بین المللی، قطعا هزینه هایی دربر دارد.
مدارک مورد نیاز برای ثبت ایده
برای اینکار مدارک اشخاص حقیقی و حقوقی باهم کمی متفاوت است. اگر شخص حقیقی هستید:
- کامل کردن دو نسخه از اظهارنامه ثبت ایده طرح صنعتی (برای تنظیم این اظهارنامه به مقادیری صبر و استقامت نیازمند هستید چرا که پروسه آن کمی زمانبر است)
- مدارک اثبات هویت طراح (کپی شناسنامه،کارت ملی برابر اصل)
- ارائه نمونه یا تصویر طرح (برای طرح دو بعدی و سه بعدی ، پنج نمونه از تصویر گرافیکی یا پنج نمونه از طرحِ ترسیم شده یا ماکت حداقل 20*20 سانتی متر)
- اگر طراح، تمایل به ثبت نام خود در پرونده الکترونیکی نیست باید یک درخواست کتبی مبنی بر عدم رضایتش از این عمل را ارائه دهد.
- علاوه بر آنکه برای تنظیم اظهارنامه ثبت ایده و طرح صنعتی نیازمند صبر هستید، احتیاج دارید به مقادیری سرمایه هم دسترسی داشته باشید. پس از پرداخت مبالغِ درخواستی، شما باید رسید مربوط به پرداخت هزینه اظهارنامه را ارائه دهید.
- ارائه مدارک مربوط به حق تقدم الزامی است.
- اگر تقاضایتان توسطِ نماینده قانونی به ثبت رسیده باشد باید مدارک مربوط به نمایندگی را عنایت بفرمایید.
- کدپستی، آدرس، ایمیل، تلفن ثابت متقاضی را ارائه دهید .
اگر شخص حقوقی هستید :
- اگر شرکت در هر زمینه ای تغییر کرده، باید روزنامه تغییرات و تاسیس شرکت را ارائه دهید.
- کپی کارت ملی و شناسنامه طراح یا مالک شرکت ارائه دهید .
- عکس از شش جهت محصول یا ماکت طرح (توجه داشته باشید که تصاویر ارسالی شما باید به صورت عمودی، رنگی و حداکثر حجم آن500 کیلو بایت باشد)
- کدپستی، آدرس، تلفن ثابت شرکت را ضمیمه پرونده کنید.
مراحل ثبت ایده
- ابتدا وارد سامانه اینترنتی ثبت ایده و طرح های صنعتی شوید.
- فرم اظهارنامه اینترنتی را تکمیل کنید.
- مرحله سوم دیگر از دایره قدرت و دخالتِ شما خارج است . کارشناسانِ مربوط، بررسی کرده و اگر طرح بدون ایراد بود ، تائید میشود و بالعکس .
- فرض می کنیم طرح شما تائید شده است. ابلاغیه پذیرش طرح صادر میشود و شما کم کم می توانید امیدوار باشید که بیش از نیمی از مسیر را به درستی و با موفقیت طی کرده اید.
- از این مرحله به بعد دوباره نقش شما پر رنگ میشود و به صحنه باز می گردید. شما باید طی یک اقدام فیزیکی، یک پرونده فیزیکی در اداره ثبت ایده و طرح های صنعتی تشکیل دهید.
- شما در این مرحله باری دیگر پس از پرداخت مبالغ درخواستی، باید رسیدِ مربوط به پرداختِ هزینه اظهارنامه را ارائه دهید. علتش هم پرداخت هزینه های مربوط به ثبت قانونی است.
- کدی به نام “شماره ثبتِ طرحهای صنعتی” وجود دارد. شما باید اقدام به گرفتنِ این شناسه کنید .
- این مدارک را جهت چاپ در روزنامه رسمی و معتبر، ارسالش می کنید.
- صدور آگهی
- در مرحله آخر هم اگر به موقع اقدام کنید می توانید سند تصدیق خود را از اداره ثبت ایده و طرحهای صنعتی دریافت کنید .
شاید کنجکاو باشید و بخواهید بدانید قانون از کدام طرح های صنعتی حمایت نمیکند. از آنجایی که اصولا، ذاتِ قانون قدرتمند است می تواند اعلام کند من تمایلی به حمایت به از برخی ایده ها و طرح های ندارم .
طرح ها و ایده های ممنوعه
- آنهایی که لزوم، شخصیت و اصالت فردی را رعایت نکرده اند.
- طرحی که در بردارنده نمادِ رسمی یک کشور باشد (مثلا یوزپلنگ ایرانی یا پرچمِ اسپانیا و به طور کلی هر چیزی که نماد ملی و میهنیِ یک سرزمین و یا حکومت باشد)
- طرح خلاف خلق و خوی حسنه باشد .
- مورد آخر از همه غیر قابل هضم تر است. قانونِ بعضی کشورها گاهی از برخی صنایع دستی نیز حمایت نمیکند. چون معتقداند که محصول شما، کالایِ تولیدی است که می تواند با تجهیزات و ابزار صنعتی مجدداً تولید شود .
اما موردی هست که باعثِ راحتی خیال میشود. شما پس از موفقیت در ثبت طرح صنعتی خود، از حمایت همه جانبه و پدرانه قانون بهره مند میشوید. چرا که ابتکار شما دیگر در اداره مالکیت معنوی ثبت شده است. این به بدان معنی است که شما در بازار رقابتی امروزی، دیگر اضطراب به سرقت رفتنِ فکر و ایده و ابتکار خود را ندارید .
هر چند شرافتمندانه تر بود که قبل از ایراد کردنِ آن نطقِ غرایِ ابتدایی و تشویق و ترغیبتان به ثبت طرح صنعتی، اعلام می کردیم که تمامِ این پروسه بین 1 تا 4 ماه به طول می انجامد. البته این بازه تخمینی هم وابسته به متغیری است. بستگی دارد که شما چه اندازه جلوتر از سایرین اقدام به ثبت ایده و طرح صنعتی خود بکنید .
